درد لگنی (Pelvic Pain) یا لگن حاد (Acute Pevis) ممکن است ناشی از علل ژنیکولوژیک یا علل غیرژنیکولوژیک باشد و این عبارتست از احساس درد حاد در لگن که ممکن است به پشت، باسن ها، پرینه یا ساق پاها تیر بکشد.

✍ تا ۱۵ درصد زنان درجاتی از آندومتریوز را دارند. بعد از دیسمنوره، شایع ترین علت درد دوره ای (Cyclic Pain) در زنان سنین باروری، اندومتریوز است.

✍ شایع ترین تومور لگنی لیومیوم یا فیبروئید است. تا سن ۴۰ سالگی، ۲۰ درصد زنان فیبروئید دارند.

✍ درد ویسرال (احشایی) کولیکی است و ناشی از دیستانسیون احشای توخالی یا کشیده شدن لیگامان هاست. این نوع درد به علت دیستانسیون لوله ی فالوپ در حاملگی نابه جا (EP)، انقباضات رحمی در دیسمنوره و کشیده شدن لیگامان گرد به علت چسبندگی یا حاملگی بروز می کند.

✍ درد صفاقی یا سوماتیک، شارپ است و در ناحیه ی بافت ملتهب لوکاليزه می باشد. این نوع درد در سالپنژیت، آپاندیست و اندومتریوز بروز می کند. پریتونیت ژنرالیزه ممکن است با درجات بالایی از التهاب (سرریز خون، چرک یا محتویات GI به داخل حفره ی صفاقی) همراه باشد.

✍ کیست های تخمدانی شایع ترین علت غیر عفونی درد لگنی حاد (APP) می باشند. بزرگ شدن کیست تخمدان ممکن است بدون علامت باشد یا ممکن است درد احشایی کمتر لوکالیزه را بروز دهد که مقلد EP می باشد. وقتی که کیست تخمدان نشت می کند یا پاره می شود، درد حاد ثانویه به تحریک صفاقی بروز می کند. خونریزی همراه ممکن است قابل ملاحظه باشد.

✍ تورشن تخمدان یا تورشن آدنکس یک اورژانس جراحی است. تخمدان یا عناصر توبولی به دور پدیکول می پیچند و باعث کمپرسیون جریان خون و درنتیجه درد ایسکمیک و نکروز متعاقب آن می شوند. بیماران دارای توده های تخمدانی و چسبندگی های لگنی در معرض خطر بیشتر تورشن هستند.

✍ میتل اشمرز (Mittelschmerz) یک درد فیزیولوژیک میانه ی سیکل هنگام تخمک گذاری (Ovulation) است که در روزهای ۱۴ تا ۱۶ سیکل قاعدگی بروز می کند. درد به طور تیپیک، یک طرفه، خفیف تا متوسط است و ممکن است یک روز یا کمتر ادامه یابد. لکه بینی (Vaginal Spotting) ممکن است بروز کند.


✍ دیسمنوره شایع ترین علت درد میانه ی سیکل (Mid Cycle Pain) می باشد.

✍ دیسمنوره ی اوله غالباً در دختران جوان درست بعد از منارک (Menarche) بروز می کند. درد کرامپی است و ممکن است با تهوع، درد پشت و سر درد همراه باشد.

✍ دیسمنوره ی ثانویه بعدا در زندگی بروز می کند و با دیگر مشکلات ژنیکولوژیک مثل عفونت، فیبروئید، آندومتریوز و چسبندگی ها همراه است.

✍ آندومتریوز باعث درد لگنی معمولاً در زمان Menses، دیسپارونی و دیسمنوره می شود. تشخیص اوله به ندرت در ویزیت بخش اورژانس تأیید می گردد.

✍ لیومیوم یا فیبروئید به ندرت درد حاد ایجاد می کند ولی اگر درد شدید وجود داشته باشد، تورشن فیبروئید پدانکوله (پایه دار) و دژنراسیون باید مدنظر باشد. دژنراسیون به ویژه در جریان حاملگی، وقتی که رشد سریع فیبروئید باعث پیشی گرفتن جریان خون و درنتیجه دژنراسیون می گردد، بروز می کند.

✇ هشدار:
1-کیست تخمدان شایع ترین علت غیر عفونی درد حاد لگنی است.
2-تورشن تخمدان اورژانس واقعی جراحی درد حاد لگنی است.
3-دیسمنوره شایع ترین علت درد میانه ی سیکل (مید سیکل) است.

✍ درد حاد: عوارض حاملگی (پارگی EP، سقط تهدیدی یا ناکامل، دژنراسیون لیومیوم)، عفونت حاد (آندومتریت، PID حاد، آبسه ی لوله ای - تخمدانی)، عوارض تخمدانی حاد (خونریزی کیست فونکسیونل تخمدان، تورشن تخمدان یا آدنکس، پیچ خوردگی کیست اطراف تخمدان، پارگی کیست تخمدانی و فونکسیونل یا نئوپلاستيک)
✍ درد لگنی عود کننده : میتل اشمرز (درد مید سیکل)، دیسمنوره ی اوله، دیسمنوره ی ثانویه

✍ گوارشی (GI): گاستروآنتریت، آپاندیست، انسداد روده، دیورتیکولیت، IBS،IBD.

✍ تناسلی - ادراری (GU) : سیستیت، پیلونفریت، سنگ حالب

✍ عضلانی - اسکلتی : هماتوم دیواره ی شکم، فتق

✍ سایرین : پورفیری حاد، ترومبوفلبیت لگن، آنوریسم، آنژین شکمی

✍ شرح حال و معاینه ی فیزیکی
✍ آزمایشات بالینی
✍ سونوگرافی
✍ سی تی اسکن
✍ لاپاروسکوپی / لاپارواتومی
✍ ضد درد
✍ فالوآپ
✍ جراحی

✍ شرح حال و معاینه ی فیزیکی : یک شرح حال کامل و معاینه ی فیزیکی سراسری باید صورت گیرد که شامل ارزیابی همه ی علایم حیاتی و معاینه ی شکمی و زنان است. محل و نوع درد با شدت و شروع آن و عوامل تشدید کننده و تسکین دهنده و ایجاد درد حین معاینه و وجود یا عدم وجود توده یا آنومالی در اعضای تولید مثل کمک کننده هستند.

✍ آزمایشات بالینی : ارزیابی بالینی باید شامل انجام تست حاملگی در تمام زنان سنین باروری باشد. سایر آزمایشات باید بر پایه ی ضرورت شرح حال و معاینه ی فیزیکی انجام شوند که عبارتند از U/A، CBC، آزمایشات انعقادی، آزمایشات تشخیصی STDs و ارزیابی های ویژه ی آندوکرین

✍ سونوگرافی : US تست انتخابی برای تعیین اتیولوژی آدنکسال، تعیین مایع آزاد لگن و ارزیابی ضخامت اندومتر می باشد. لیومیوم، کیست تخمدان، هیدروسالاپنکس، چسبندگی لگن، آبسه ی لوله ای - تخمدانی، آندومتریوز و کارسینوم تخمدان را می توان با این روش قابل رؤیت کرد.

✍ CT اسکن : توموگرافی کامپیوتری را نیز می توان در این مورد انجام داد و دارای حساسیت بالا برای افتراق اپاندیست حاد و شرایط ژنیکولوژیک است.

✍ لاپاروسکوپی/ لاپاروتومی : این روش ها در صورتی نیاز است که اتیولوژی مسلم نباشد یا دیدن مستقیم یک توده ی آدنکس مبهم ضرورت داشته باشد. استاندارد طلایی تشخیص PIDلاپاروسکوپی / لاپاروتومی می باشد. این روش ممکن است برای نهایی کردن تشخیص تورشن تخمدان و آندومتریوز ضروری باشد.
تنها ۲۵ درصد مبتلایان به تورشن تخمدان، سابقه ی کیست تخمدان دارند و مشخصات درد متغیرند و یافته های فیزیکی شایع نیستند.
تشخیص میتل اشمرز، بالینی است و باید علل جدی تر درد لگنی R/O شوند و تست حاملگی انجام شود ولی ارزیابی وسیع ضرورت ندارد.

✍ ضد درد، فالوآپ : درمان ED (بخش اورژانس) اغلب بیماران درد لگنی عبارتست از ضد درد و فالوآپ ژنیکولوژیک. لیومیوم، آندومتریوز، میتل اشمرز، دیسمنوره ی ثانویه و درد لگنی مزمن همگی را می توان با این روش درمان کرد

✍ جراحی : کیست تخمدان عمدتاً با ضد درد و فالوآپ درمان می شود. در صورتی که پاره نشده باشد. اگر کیست تخمدان پاره شده باشد و بیمار از نظر همودینامیک Stable است، همان پروتکل درمانی فوق رعایت می شود ولی اگر پارگی کیست باعث هموپریتوان شده باشد مداخله ی جراحی ممکن است مورد نیاز باشد.
تورشن تخمدان نیازمند مداخله ی جراحی است تا دتورشن آدنکس یا خارج کردن تخمدان ایسکمیک و عناصر لوله ی فالوپ انجام گیرد.