تنگی نفس (Dyspnea) یک احساس و آگاهی از تنفس مشکل است. گیرنده های شیمیایی در مدولای مرکزی به تغییرات CO2 و جسم کاروتید به تغییرات O2 پاسخ میدهند.

اتیولوژی های تنگی نفس را به دو دستهای اصلی تقسیم می کنیم :
• شایعترین علل عبارتند از علل ریوی (بیماری انسدادی راه هوایی مثل آسم و COPD، پنومونی) و علل قلبی (CHF ، ادم ریه ی کاردیوژنیک، بیماری ایسکمیک قلب مثل انژین ناپایدار و MI) و عللی روانی (سایکوژنیک).
• خطرناکترین علل عبارتند از انسداد راه هوایی فوقانی (جسم خارجی، آنژیوادم، هموراژی)، پنوموتوراکس فشاری، آمبولی ریه، ضعف عصبی عضلانی (میاستنی گراو، سندروم گیلان باره و بوتولیسم).
(هشدار: مهمترین فوریتهای تنفسی عبارتند از انسداد راه هوایی فوقانی، پنوموتوراکس فشاری، آمبولی ریه و ضعف عصبی عضلانی.)

• بیمار ممکن است از کوتاهی نفس، تشنگی هوا یا تنگی نفس هنگام فعالیت شاکی باشد.
• نشانه های بالینی عبارتند از تاکی پنه، تاکی کاردی، سخن گفتن مشکل، استفاده از عضلات تنفسی فرعی و استریدور
(هشدار: تنگی نفس باید به سرعت مورد ارزیابی قرار گیرد. علایم حیاتی غیرطبیعی و مرور اولیه ABC (راه هوایی، تنفسی و جریان خون) و یافته های غیرطبیعی آنها باید فورا مورد توجه قرار گیرد. انسداد راه هوایی، تلاش تنفسی ضعیف و تغییر وضعیت ذهنی بیمار نیازمند مداخله ی فوری است.)

• انسداد راه هوایی
• پنوموتوراکس فشارى
• امبولی ریه
• CHF،پنومونی، بیماری ایسکمیک قلبی
• میاستنی گراو
• سندروم گیلان باره، بوتولیسم
(مهم: افتراق تنگی نفس قلبی از تنگی نفس ریوی :
1- سابقه ی دقیق : تنگی نفس ریوی معمولاً نسبت به نوع قلبی با شروع آهسته تری است و تشدید شبانه در هر دو نوع شایع است.
2- معاینه ی دقیق : معمولاً شواهدی از بیماری قلبی یا ریوی به دست می آید. وقتی که علایم فقط موقع فعالیت ظاهر میشوند ممکن است بیمار در حال استراحت بدون علامت باشد.
3- پپتید ناتریورتیک مغزی (BNP) : در تنگی نفس قلبی بالاست ولی در تنگی نفساں ریوی خیر.
4- آزمونهای عملکرد ریه (PFTs) : بیماری ریه به ندرت باعث تنگی نفس می شود، مگر آزمونهای بیماری انسدادی (FVC ،FEV1/FVC) یا بیماری تحدیدی (TLC) کاهش یابند (کمتر از ۸۰ درصد مورد انتظار).
5- عملکرد بطن : LVEF در استراحت یا در طی فعالیت معمولاً در تنگی نفس قلبی کاهش یافته است.)

1- شرح حال دقیق
2- معاینه ی دقیق
3- L/EF, BNP
4- PFTs
5- سایر بررسیها
6- ABC
7- درمان علت زمینه ای
8- پذیرش

• شرح حال و معاینه ی دقیق، PFTs ،LVEF ،BNP: به بند تشخیصی افتراقی مراجعه کنید.
• سایر بررسی ها : اگر انسداد راه هوایی فوقانی مطرح باشد، تصویر جانبی از گردن یا معاینه ی فیبر اپتیک راه هوایی فوقانی مفید میباشد. دیگر اقدامات آزمایشگاهی عبارتند از CXR ،ABG ، ECG، هماتوکریت، D- دایمر، تست استرس، اکوکاردیوگرافی، اسکن V/Q و بیوپسی ریه.
• ABC : اولین اقدام در موارد اورژانسی عبارتند از:
1- راه هوایی (Airway) بیمار باید باز و تأمین گردد. تجویز اکسیژن مکمل در هر بیماری که دچار دیسترس تنفسی است ضروری میباشد. بیمار مبتلا به COPD سطوح پایین تر PaO2 را تحمل می کنند و باید علامتی درمان شوند.
2- تنفس (Breathing) بیمار باید مورد توجه قرار گیرد. تهویه با فشار مثبت ممکن است اندیکاسیون داشته باشد. تهویه ی BVM و سپس لوله گذاری نای و تهویه ی مکانیکی جهت حمایت طولانی از تنفس بیمار ممکن است ضرورت پیدا کند.
3- C: جریان خون (Circulatory) باید اصلاح شود. بسیاری از بیماری های مولد تنگی نفس باعت هیپوتانسیون یا کاهش حجم خون میگردند. اگر بیمار دچار شوک باشد، اصلاح هیپوتانسیون و در نتیجه هیپوکسمی لازم می باشد
• درمان علت زمینه ای : بدیهی است درمان متوجه ی علت زمینه ای تنگی نفسی است مثلا انسداد حاد راه هوایی فوقانی به علت جسم خارجی با مانور هایم لیش یا معاینه ی فیبراپتیک یا آندوسکوپی درمان می شود.
• پذیرش : تمام بیمارانی که علت مشخصی برای تنگی نفس و هیپوکسی انها به دست نیامد، نیازمند پذیرش در اطاق مونیتورینگ هستند. البته پذیرش بیمار به علت اصلی تنگی نفسی هم بستگی دارد. مثلا بیمار مبتلا به تنگی نفس ناشی از MI نیازمند پذیرش در CCU می باشد.