استامینوفن (Acetarninophen) یا پاراستامول (Paracetamol) شایعترین ضددرد OTC مصرفی در آمریکا است. استامینوفن به سرعت از دستگاه گوارش جذب می شود و در آوردوز، پیک سرمی معمولاً طی ۲ ساعت ظاهر میشود. استامینوفن عمدتاً توسط کبد با روش سولفاسیون یا گلوکورونیداسیون متابولیزه می گردد و فقط درصد کمی (کمتر از ۵ درصد)مستقیم از طریق کلیه دفع میشود.

✇ هشدار: استامینوفن به تنهایی یا با آسپرین شایعترین داروی OTC مصرفی است و شایعترین علت مرگهای ناشی از مسمومیت گزارش شده است. دوز سمی استامینوفن در کودکان 150-200 mg/kg و در بالغین 6-7 گرم در یک دوره ی 24 ساعته است.

مسمومیت با استامینوفن را می توان به مراحل ذیلی تقسیم کرد:
✍ فاز 1 (0 – 24 ساعت): ابتدا برای 12-24 ساعت بدون علامت است ولی بعدا با بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ بروز میکند.
✍ فاز 2 (24-72 ساعت): درد شکمی
✍ فاز 3 (3-5 روز): زردی، هیپوگلیسمی، کواگولوپاتی و انسفالوپاتی
✍ فاز 4 (یک هفته): بهبود اختلال عملکرد کبدی (اگر فاز 3 مهلک نباشد).

✍ بیماری کبدی (هپاتیت ویروسی یا الکلی)
✍ بیماری کیسه ی صفرا و مجاری صفراوی
✍ مسمومیت با قارچ آمانیتا

✍ شرح حال و معاینه ی فیزیکی
✍ آزمایش CBC
✍ آزمایش SMA-7
✍ اندازه گیری PT
✍ اندازه گیری LFTs
✍ آزمایش Tox Screen
✍ سطح استامینوفن سرم
✍ گرافی قفسه صدری
✍ اقدامات ABC
✍ تجویز NTG
✍ شارکول فعال
✍ لاواژ معده
✍ تجویز NAC
✍ پذیرش

✍ شرح حال و معاینه ی فیزیکی: به بند تظاهرات بالینی مراجعه کنید.

✇ هشدار: اغلب موارد مسمومیت با استامینوفن در ۱۲ تا ۲۴ ساعات اول بدون علامت است. در صورتی که درمان طی ۲۴ ساعت از آوردوز مؤثر میباشد.

در شرح حال، مشخص کردن دارو، زمان و مقدار داروی مصرف شده، بیماری طبی یا روانی موجود و داروهایی که بیمار اخیرا دریافت کرده است، لازم است. تهوع، استفراغ، درد شکم، دیافورز و تعریق فراوان)، کسالت عمومی و زردی وجود دارند ولی گاهی علامتی وجود ندارد. در معاینه ی فیزیکی تغییر در وضعیت منتال، زردی اسکلرا، هپاتومگالی، تندرنسRUQ ،رنگ پریدگی ،دیافورز و یرقان یافت میشوند.

✍ آزمایشات تشخیصی : SMA-7, CBC (پانل الکترولیتی شامل Cr, BUN,CO2, Cl, K,Na و,PT (BS (تست های عملکرد کبد از جمله SGPT ،SGOT، آلکالن فسفاتاز، Bil دایرکت و توتال)، غربالگری سم (Tox Screen) و مهمتر از همه سطح استامینوفن سرم و بالاخره CXR انجام می گیرند.

✍ اقدامات ABC : بدیهی است اولین اقدامات درمانی برقراری راه هوایی (Airway)، تنفس (Breathing) و جریان خون (Circulation) می باشد و لذا تجویز اکسیژن، مایعات وریدی و مونیتورینگ بیمار صورت می گیرد.

✍ تجویز NTG: در صورت اندیکاسیون با توجه به کاهش وضعیت منتال بیمار تجویز نالوکسون (N)، تیامین (T) و گلوکز (G) انجام میگیرد.

✍ شارکول فعال : تجویز شارکول فعالی g/kg PO 1 طی ۲-۱ ساعت از مسمومیت انجام میگیرد.

✍ لاواژ معده : اگر بیمار طی یک ساعت از مسمومیت مراجعه کرده باشد لاواژ معده انجام دهید.

✍ تجویز NAC: توجه به این نکته ضروری است که مسمومیت براساس اندازه گیری سطح استامینوفن سرم (Serum Acetaminophen Level) و نوموگرام مسمومیت با استامینوفن تعیین می شود (بیش از 150mcg/ml در طی ۴ ساعت). در این صورت ان - استیل سیستئین (NAC) به عنوان پادزهر مسمومیت با استامینوفن تجویز می گردد. سطح استامینوفن سرم حداقل ۴ ساعت بعد از آوردوز باید اندازه گیری شود زیرا در مدت ۴-۰ ساعت از مسمومیت، سطح استامینوفن سرم به پیک نمی رسد. اگر نقطه ی تلاقی اندازه ی سطح استامینوفن سرم بر روی محور عمودی و ساعت اندازه گیری از زمان مسمومیت در بالای خط مایلی بیفتد، درمان لازم است و تمام دوره ی NAC باید تجویز گردد ولی اگر این نقطه در زیر خط مایلی بیفتد، درمان با NAC ضرورت ندارد و اگر قبلاً بیمار را تحت درمان با NAC قرار داده اید، آن را D/C نمایید.
N-Acetylcysteine (Acetylcysteine, NAC, Mucomyst, Acetadote, Parvolex, Mucosil, Inj Solu 10% 100mg/ml, 20% 200mg/ml, B) Standard loading dose 140mg/kg PO diluted with soda or juice, then 70mg/kg PO q4h x 17doses
محلول ۵ درصد خوراکی را تجویز کنید. محلول ۲۰ درصد را به نسبت یک به سه با کولا، آب پرتقال و دیگر نوشیدنی های بدون الکل رقیق کنید و طی یک ساعت از آماده شدن مصرف نمایید. منتظر سطح پلاسمایی استامینوفن نباشید و بلافاصله درمان را شروع کنید و اگر بیش از ۲۴ ساعت از مسمومیت گذاشته است، از این دارو استفاده نکنید.
اگر سطح استامینوفن سرم (SAL) در ۴ ساعت بعد از خوردن از 140mcg/ml یا در ۸ ساعت بعد از خوردن از 70mcg/m بیشتر باشد، درمان با NAC را شروع کنید.
همچنین برای استفراغ بیمار می توانید از متوکلوپرامید وریدی (10mg IV) یا اندانسترون وریدی (4mgIV) استفاده کنید و اگر بیمار نتواند NAC را PO یا PNGT تحمل کند، می توان از NAC وریدی 140mg/kg به عنوان دوز سرشار طی یک ساعت استفاده کرد هرچند هنوز FDA چنین تجویزی را نپذیرفته است.

✍ پذیرش : تمام بیمارانی که نیازمند NAC می باشند باید پذیرش شوند.

✇ هشدار: در تمام موارد آوردوز عمدی دارو، سطح استامینوفن سرم (SAL) را اندازه بگیرید زیرا استامینوفن به طور گسترده ای در دسترسی است و اگر پادزهر آن (MAC) زود تجویز شود بسیار مؤثر میباشد.