تعریف:
سم بوتولینوم (Botulinum Toxin) به عنوان اسلحه ی بیولوژیک در بیوتروریسم میکروبی به کار می رود. بوتولیسم (Botulism) یک بیماری فلجی (پارالیتیک) است که ناشی از نوروتوکسین ها (سموم عصبی) آزاد شده از کلستریدیوم بوتولینوم (یک باکتری بی هوازی اسپور دار) می باشد. نوروتوکسین وارد سیستم عروقی می شود و به ترمینال های عصبی کولینرژیک محیطی میرسد و باعث مهار آزاد شدن میانجی عصبی استیل کولین می گردد: کلستریدیوم بوتولینوم در خاک و محیط های دریایی در سراسر جهان یافت می شود.
به طور کلی سه نوع بوتولیسم وجود دارد : بوتولیسم غذایی، بوتولیسم زخم و بوتولیسم بیوتروریسم.
بوتولیسم غذایی (مسمومیت غذایی) ناشی از خوردن غذاهای کنسرو شده ی خانگی به ویژه سبزیجات، میوه ها و چاشنی ها بروز می کند. بیماری تظاهر می کند با خوردن غذاهای آلوده به اسپورها یا خوردن غذاهای نگهداری شده به روشی که دیگر باکتری ها را میکشد ولی اسپورها زنده می مانند و شرایط بی هوازی فراهم می آورد که PH و درجه ی حرارت اجازه ی ژرمیناسیون و تولید سم را می دهد یا خوردن غذاها قبل از حرارت دیدن تا درجه ی حرارت کافی برای تخریب سم.
سم بوتولینوم حساس به حرارت است و اگر برای ۱۰ دقیقه در ۱۰۰ درجه ی سانتیگراد گرم شود خراب می شود ولی اسپورها نسبت به حرارت مقاوم می باشند ولی در ۱۱۶ تا ۱۲۱ درجه ی سانتیگراد یا با استریل کننده های بخار یا اجاق های فشاری غیرفعال می شوند.

تظاهرات بالینی:
✔ بوتولیسم غذایی (Food Botulism): ۳۶- ۱۸ ساعت بعد از خوردن غذای آلوده به سم بروز می کند و شدت آن از خفیف تا کشنده (طی ۲۴ ساعت) متغیر است. تظاهر کاراکتریستیک عبارتست از پارالیز (فلجی) قرینه ی نزولی با درگیری اولیه ی عصب مغزی (دیپلوپی یا دوبینی، دیسفونی یا اختلال در صحبت کردن، دیس آرتری یا تلفظ نادرست کلمات، پتوز و یا دیسفاژی یا اختلال در بلع) که می تواند به طرف پارالیز، نارسایی تنفس و مرگ پیشرفت کند. یافته های حسی وجود ندارند. تهوع، درد شکم و استفراغ ممکن است بروز کنند. تب ناشایع است و بیماران معمولا هوشیار و اریانته هستند ولی ممکن است خواب آلود یا آزیته باشند.

✔ بوتولیسم زخم (Wound Botulism): وقتی بروز می کند که اسپورها، زخم را آلوده کنند و در آن جوانه بزنند. این شکل از بوتولیسم در زخم های مصرف کنندگان هروئین بروز می کند. بوتولیسم زخم دوره ی کمون طولانی تری نسبت به بوتولیسم غذایی دارد (تقریبا ۱۰ روز) و باعث بروز علایم GI نمی شود و الا این دو بیماری مشابه هم هستند.

✔ بوتولیسم روده ای : اسپورها در روده جوانه می زنند و سم تولید می کنند که جذب می شود و باعث بروز بیماری می گردد. این فرم از بوتولیسم با خوردن عسل آلوده همراه بوده است و شیرخواران کمتر از ۶ ماه در معرض خطر هستند.

✔ بوتولیسم بیوتروریسم : انتشار عمدی (به صورت آئروسل یا ماده خوراکی آلوده) این قویترین سم باکتریال شناخته شده، به عنوان یک بیوگان (اسلحه ی بيولوژيک) استفاده می شود.

✔ پوليوميليت
✔ میاستنی گراو (تست ادروفونیوم مثبت کاذب در بوتولیسم گزارش شده است ولی الکترومیوگرافی یا EMG می تواند علت را مشخص کند).
✔ فلج تیک (فلج بالارونده)
✔ سندروم گیلن - باره (فلج بالارونده)
✔ فلج دوره ای
✔ اسکالروز مولتيپال (MS)

✔ شرح حال و معاینه ی فیزیکی
✔ الکترولیت های سرم
✔ گاز خون شریانی (ABGs)
✔ مراقبت حمایتی
✔ آنتی توکسین بوتولیسم
✔ ایمن گلوبولین بوتولیسم
✔ اکسپلوراسیون زخم
✔ دبریدمان زخم
✔ پنی سیلین
✔ پذیرش

✔ شرح حال و معاینه ی فیزیکی : به بند تظاهرات بالینی مراجعه کنید.

✔ آزمایشات درخواستی : علایم بالینی، بوتولیسم را پیشنهاد می کنند ولی تست قطعی عبارتست از تعیین سم در سرم با Mouse Bioassay که ممکن است به ویژه در بوتولیسم زخم و بوتولیسم شیرخواران جواب منفی داشته باشد. تعیین ارگانیسم یا توکسین در نمونه های بالینی قویاً حاکی از بوتولیسم می باشد. الکترولیت های سرم و گازهای خون شریانی اندازه گیری می شوند.

✔ مراقبت حمایتی : مراقبت حمایتی همراه با انتوباسیون و ونتیلاسیون مکانیکی در صورت نیاز انجام می گیرد.

✔ آنتی توکسین و ایمن گلوبولین : آنتی توکسین بی والان اسبی بر علیه تیپ A و B تجویز می گردد. این آنتی توکسین با توکسین آزاد باند می گردد ولی اگر قبلا ترمینال های عصبی درگیر شده باشند قادر به اعاده ی آنها نیست.

Botulism Antitoxin (Liosiero, inj 500U/ml) 20ml in 100ml NS IV infusion over at least 30min

شیرخواران باید ایمن گلوبولین بوتولیسم انسانی را دریافت نمایند.

✔ بوتولیسم زخم: اکسپلوراسیون، دبریدمان، تجویز پنی سیلین (برای ریشه کنی ارگانیسم از محل) و تجویز آنتی توکسین اسبی.

Penicillin G (Pfizerpen, lnj 1, 5, 10 MU, B)
Adults: 12-24 MU IM/IV daily divided q4h.
Children: 25000-300000 U/Kg IM/IV daily divided q4h

از تجویز کلیندامایسین و آمینوگلیکوزیدها به بیمار مبتلا به بوتولیسم پرهیز کنید زیرا ممکن است بلوکاژ عصبی بدتر شود.
انتقال فرد به فرد در بوتولیسم بروز نمی کند.

✔ پذیرش : پذیرش بیمار بر اساس علایم صورت می گیرد. گزارش مسمومیت غذایی به مراکز بهداشت لازم است.